Lepota od koje zastaje dah

Prijepolje - Jato od 140 vrsta ptica sa planina jigozapadne Srbije sletelo je među korice knjige „Ptice predela izuzetnih oblika Ozren - Jadovnik”.

 

I one teško uočljive ili one sa nebeskih visina, kao i stanarke i selice, na dlanu su čitalaca, sa slikom i osnovnim karakteristikama, uz pominjanje ugrožavajućih faktora i predložene mere zaštite.

 

Tri godine je tim od 11 istraživača, od ornitologa do ljubitelja prirode, entuzijasta i fotografa okom i objektivom "lovio" krilata stvorenja, crtao mape i prebrojavao staništa, pentrao se po visovima od Lima do gornjeg toka i izvora Uvca, čekao u zasedama kamenjara, klisura i šuma, šiban vetrom i suncem Jadovnika. A samo ime ove planine sve govori: oštrinu i surovost klime, muke i patnje narod je sabrao u dve reči: jad božji!

 

Ovo zaštićeno područje se poslednjih godina pročulo po koloniji beloglavih supova (orlova lešinara) u kanjonu Mileševke. Nedavno su otkrivena i gnezda u Ramovića potoku u Donjim Stranjanima i u Dubokom potoku kod Mrčkovine.

 

Vetruška - Carstvo ptica na dve planine

 

„Na zaštićenom području se gnezde tri para surih orlova, tamo se povremeno viđa i tetreb, takođe i jarebice kamenjarke koje su u Srbiji izuzetno retke. Neke ptice koje žive po planinskim pašnjacima na Jadovniku, kao što su neke travarke, rusi svračci, belke - to su sve male ptice pevačice, ali izuzetno retke u našoj zemlji. Na Jadovniku i Ozrenu se nalaze među najvećim populacijama u Srbiji. One su se nastanile jer su ovde veoma zanimljiva očuvana prirodna staništa, jer ljudi taj prostor nisu mnogo izmenili u prošlosti i zato što tu postoje ekološke niše, gde te vrste u velikom broju mogu da žive”, objašnjava dr Slobodan Puzović, ornitolog iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode u Novom Sadu, inače poreklom iz prijepoljskog kraja.

 

Pupavac - U divljini očuvanih staništa

 

Tim od 11 autora: Slobodan Puzović, Nikola Veljković, Vladan i Vukas Vučković, Tibor Rekecki, Uroš Pantović, Nenad Dučić, Brano Rudić, Vjekoslav Joksimović, Goran Sekulić i Aleksa Puzović, ističe da je priroda Ozrena i Jadovnika očuvana, jedinstvena i veoma bogata ne samo retkim vrstama ptica, već i biljkama i životinjama.

 

„Dokle god puca pogled sa grebena Jadovnika, smenjuju se zatalasana planinska travna staništa na kamenjarima, prošarana izolovanim smrčevim sastojinama na tipičnom kraškom terenu”, navode autori o blagu planine. 

 

„Na nižim nadmorskim visinama od njih se nadovezuju mešovito lišćarsko-četinarske šume, pašnjaci i livade sa voćnjacima oko seoskih naselja, a na skeletnim padinama Ozrena i delom Jadovnika ka Limu prostiru se jedinstvene šume borova. Na donjim delovima Jadovnika i Ozrena dominiraju stenovita staništa, koja se spuštaju sve do Lima obrazujući na pojedinim mestima suženja kanjonskog tipa.

 

Traganje - Tim od 11 istraživača pred polazak na teren

Jedinstveno prirodno okruženje upotpunjeno je malim planinskim selima i zaseocima razbacanim po zapadnim padinama Jadovnika i Ozrena, kao i starim manastirima u klisurama uz Lim”, zapisano je pored ostalog u knjizi čiji su izdavači Šumsko gazdinstvo „Prijepolje”, upravljač ovog zaštićenog područja, i Udruženje građana „Jadovnik - oaza nekatnute prirode” iz Prijepolja.

 

Pod zaštitom pet reka

 

Odlukom Vlade Srbije 2014. godine „Predeo izuzetnih odlika Ozren - Jadovnik” proglašen je zaštićenim područjem prve kategorije, sa 10.284 hektara na teritoriji opštine Prijepolje. Iz Jadovnika kreće pet reka koje su sve pod zaštitom: izvorište Uvca, Mileševke, Sopotnice, Mrčkovske reke i Dubočice, kao i pritoka - ističe Vjekoslav Joksimović, inicijator osnivanja Udruženja. 

 

Novosti, D. Gagričić / GZS