Heroine Spomen-zbirke Pavla Beljanskog

Izložba „Heroine Spomen-zbirke Pavla Beljanskogˮ osmišljena je sa ciljem da se u godini Novog Sada – Evropske prestonice kulture (2022), u okviru programskog luka Heroine, istakne jedinstvenost kolekcije Pavla Beljanskog.

 

Privatna zbirka koja je posebnim Ugovorom o poklonu iz 1957. godine postala jedan od najznačajnih legata u Srbiji i regionu, predstavlja redak primer ustanova kulture u međunarodnim okvirima, jer četvrtinu od ukupnog broja dela iz kolekcije čine dela sedam umetnica: Nadežde Petrović, Vidosave Kovačević, Lize Križanić, Zore Petrović, Leposave St. Pavlović, Ljubice Sokić i Milice Zorić. Postavka u Umetničkoj galeriji „Nadežda Petrovićˮ u Čačku prezentuje izbor dela navedenih autorki iz kolekcije Pavla Beljanskog, kao i ostvarenja koja predstavljaju akvizicije Spomen-zbirke, značajna za sagledavanje njihovih umetničkih biografija.

Poseban segment postavke čini sedam video-prezentacija posvećenih svakoj umetnici iz kolekcije Pavla Beljanskog. Osim slika i tapiserija iz legata diplomate, prezentacije uključuju raznovrsnu muzejsku građu – fotografije, pisma, razglednice, dokumenta, kao i značajan broj likovnih dela u različitim tehnikama nabavljenih poslednjih decenija.

Razlozi zbog kojih je četvrtina radova u Spomen-zbirci delo umetnica, povezani su sa činjenicom da je u Srbiji bio aktivan značajan broj slikarki, kao i da je Pavle Beljanski bio pažljiv i objektivan posmatrač domaće likovne scene. Sa svim umetnicama koje je poznavao, razvio je prijateljske odnose. Posebno sa Zorom Petrović, čijih dela u kolekciji ima četrnaest, isto koliko i Nadežde Petrović – više od broja zastupljenih dela bilo kojeg muškog autora u Spomen-zbirci. Sredinom 20. veka, kada se Beljanski opredelio za njihova dela, ove umetnice nisu bile opšte prihvaćene u stručnoj javnosti, osim od strane nekoliko savremenika progresivnih shvatanja. Sedam heroina moderne umetnosti iz kolekcije Pavla Beljanskog, rušeći stereotipe i patrijarhalne tabue, pokazale su svojim delima da ravnopravno sa muškim autorima učestvuju u oblikovanju ključnih pokreta u istoriji srpske umetnosti 20. veka.

Novo i savremeno što je sedam umetnica iz kolekcije Pavla Beljanskog donelo kulturi i umetnosti svoga vremena, poslužilo je kao ideja da se putem video prezentacije pod nazivom „Identifikacije: suptilnost i surovostˮ predstavi sedam savremenih umetnica, školovanjem ili životom vezanih za Novi Sad – Evropsku prestonicu kulture: MA Monika Sigeti, dr um. Jelena Vladušić, dr um. Jelena Janev, dr um. Jelena Kovačević Vorgučin, MA Milica Dukić, MA Zorica Čolić i dr um. Dragana B. Stevanović. Na taj način, uspostavljen je dijalog između dela autorki iz kolekcije s radovima savremenih novosadskih umetnica, čime je pružena mogućnost sagledavanja i poređenje tema, problema i opsesija umetnica nekad i sad.

Među heroinama Spomen-zbirke Pavla Beljanskog nalaze se i umetnice čija dela baštini Umetnička galerija „Nadežda Petrovićˮ, koja predstavljaju reprezentativne primere kako njihovih opusa, tako i srpskog slikarstva kraja 19. i prve polovine 20. veka. To je prvenstveno Nadežda Petrović, pionirka srpske moderne, čijih dvanaest dela čine srž fundusa Galerije, kao i Vidosava Kovačević, Leposava St. Pavlović i Ljubica Cuca Sokić. Iako Galerija ne poseduje dela Lize Križanić, ona je u fondu zastupljena posredstvom izvanrednog karikaturalnog portreta, rada njenog supruga Pjera Križanića. Predstavljanjem njihovih dela u okviru izložbe, istovremeno se promoviše  dragoceno žensko kulturno nasleđe koje čuvaju obe ustanove.

 

 

GZS